Schiphol als doelwit van kritiek is niets nieuws; of het nu gaat om geluidsoverlast of milieu-impact, de luchthaven blijft in opspraak. Zo ook enkele weken terug, toen de rechtbank in Den Haag oordeelde dat Schiphol onterecht een natuurvergunning had gekregen. Deze vergunning is inmiddels vernietigd, maar toch roept de rechtszaak nog een aantal vragen op: wat zijn de gevolgen voor het vliegverkeer? En hoe past deze zaak in de groeiende trend van milieuorganisaties die rechtszaken aanspannen tegen bedrijven voor hun aandeel in klimaatverandering?
De Rechtszaak Tegen Schiphol
Eerst even over de rechtszaak zelf: de natuurvergunning van Schiphol is het centrale punt van deze zaak. Maar wat is een natuurvergunning precies? Deze vergunning is een vereiste voor activiteiten die een aanzienlijke impact hebben op beschermde natuurgebieden, de zogenaamde ‘Natura 2000-gebieden’. Het aanwijzen en labelen van de gebieden is bedoeld om deze te beschermen tegen schadelijke menselijke invloeden. Opvallend is dat Schiphol deze vergunning pas ontving in 2023, terwijl er op deze luchthaven al jarenlang evenveel luchtverkeer was als nu. Was dat dan illegaal? Niet per se. De luchtvaartsector opereerde lange tijd onder een uitzondering, maar verscherpte milieuregels maken het nu verplicht om zo’n vergunning te hebben.
De rechtszaak tegen Schiphol werd aangespannen door milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB). Zij stelde dat de luchthaven onvoldoende rekening hield met de stikstofuitstoot en de gevolgen daarvan voor omliggende Natura 2000-gebieden. De rechter geeft hen gelijk: Schiphol moet zich aan strengere regels houden.
Schiphol is niet de enige, andere Europese luchthavens kregen al eerder te maken met vergelijkbare rechtszaken. De vergunning van de Belgische Liège Airport werd aangepast om aan de strengere eisen te voldoen, terwijl Göteborg Airport in Zweden door een rechter werd gedwongen zijn aantal vluchten terug te brengen van 120.000 naar 90.000. Voor Schiphol kan het verlies van de vergunning betekenen dat het aantal vluchten moet worden beperkt, al is nog niet duidelijk hoe en wanneer.
Een Groeiende Trend
De zaak tegen Schiphol staat niet op zichzelf. Klimaatrechtszaken, vaak aangespannen door milieuorganisaties, worden een steeds populairder middel om bedrijven en overheden tot actie te dwingen. Denk bijvoorbeeld aan de zaak Milieudefensie tegen Shell, waarin de rechter Shell opdroeg zijn CO₂-uitstoot drastisch te verminderen. Shell ging in hoger beroep, en hoewel het vonnis hier werd teruggedraaid, markeert dit een belangrijke verschuiving in hoe milieuregels worden afgedwongen.
Milieuorganisaties proberen al jaren bedrijven aansprakelijk te stellen voor hun impact op het klimaat. Tot voor kort hadden deze rechtszaken vaak weinig succes, maar het tij lijkt te keren. Schiphol heeft aangekondigd in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak, wat betekent dat de definitieve uitkomst nog even op zich laat wachten.
Economie Versus Milieu
De zaak tegen Schiphol laat duidelijk de spanning zien tussen economische belangen en milieubescherming. Schiphol is een belangrijke bron van inkomsten en werkgelegenheid voor Nederland. Het draagt bij aan de internationale positie van het land als logistiek knooppunt. Maar deze economische voordelen komen met een prijs: een hoge milieu-impact, met name door stikstofuitstoot en geluidsoverlast.
Moet de overheid Schiphol strengere beperkingen opleggen? Vanuit milieuperspectief lijkt dat logisch, maar de economische belangen maken het ingewikkeld. De Nederlandse overheid is aandeelhouder van Schiphol en heeft er dus direct belang bij dat de luchthaven winstgevend blijft. Dit verklaart wellicht waarom Schiphol ondanks het vonnis voorlopig mag blijven opereren zoals voorheen.
De Toekomst van Schiphol en het Vliegverkeer
Voorlopig blijft alles zoals het is. Het hoger beroep dat Schiphol heeft aangespannen, schort de gevolgen van het vonnis op. Totdat er een definitieve uitspraak is, kan de luchthaven doorgaan met activiteiten op dezelfde grote schaal. Dit roept frustratie op bij milieuorganisaties, die vinden dat de overheid en Schiphol keer op keer wegen zoeken om aan de regels te voldoen zonder daadwerkelijk de uitstoot te verminderen.
Als de uitspraak uiteindelijk standhoudt, kunnen de gevolgen groot zijn. Het aantal vluchten zou, net als in Göteborg, beperkt kunnen worden, met mogelijk een verschuiving van vluchten naar andere luchthavens in binnen- of buitenland. Dit kan leiden tot economische verliezen voor Schiphol, maar ook tot een grotere druk op andere vliegvelden.
De vraag blijft of dit vonnis echt een verschil zal maken in de strijd tegen klimaatverandering. Tot nu toe hebben bedrijven en overheden vaak manieren gevonden om regels te omzeilen of aan te passen. Toch is deze zaak een teken dat klimaatrechtszaken steeds meer impact hebben, en dat bedrijven zich niet langer kunnen verschuilen achter economische argumenten.
De toekomst van Schiphol hangt nu af van de uitspraak in hoger beroep. Of dit het begin is van een structurele verandering in hoe we omgaan met luchtvaart en milieu, zal de tijd leren.
Bronnen
Walloon government grants Liège Airport environmental permit
Liège airport could be forced to close over environmental permit issue
https://nos.nl/artikel/2569932-rechtbank-vernietigt-natuurvergunning-schiphol-gevolgen-onduidelijk