Ieder jaar heeft een aanzienlijk gedeelte van de afstuderende rechtenstudenten een duidelijke toekomst die ze ambiëren. De rechtenstudie staat bekend als een brede studie met veel verschillende mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Dit wordt dikwijls gezien als een groot voordeel van het studeren van rechten, echter wordt de laatste jaren een wat minder voordelige effect merkbaar. Het is gebleken dat de afgelopen jaren steeds minder mensen kiezen voor een baan in de advocatuur, oftewel de jaarlijkse groei neemt af in het aantal nieuwe advocaten. Waaraan valt deze daling te wijten?
Nauwelijks groeiend aantal
Op 1 januari van dit jaar stonden 18.218 advocaten op het tableau ingeschreven. Ten opzichte van vorig jaar zijn dat er 114 meer, wat neerkomt op een stijging van 0,63%. Afgelopen jaar zagen slechts twee arrondissementen een groei in het aantal advocaten. Amsterdam zag als enige een behoorlijke toename met 189 nieuwe advocaten, een stijging van ruim 3%. Het arrondissement van Den Haag zag een beperkte groei, en in alle andere arrondissementen is een daling zichtbaar. In Limburg was vorig jaar procentueel de grootste stijging genoteerd, maar dit jaar zijn zij de grootste daler met een verlies van 2,25%. De geringe groei in het aantal advocaten is al bijna een decennium lang nagenoeg hetzelfde. Sinds 2014 is de groei niet boven de 1% uitgekomen.
De beperkte toename is deels te wijten aan het feit dat steeds meer advocaten de overstap maken van de advocatuur naar een functie in het bedrijfsleven. Advocaten die hiervoor kiezen doen dit veelal om een betere work-life balance te creëren. Ook ligt de werkdruk over het algemeen lager in het bedrijfsleven dan in de advocatuur. Bedrijven ondervinden hier veel voordeel aan, in plaats van dat zij hun werk extern moeten uitbesteden aan advocaten, kunnen zij dit nu intern doen, en vaak ook tegen een lager tarief.
Rechtenstudenten
De rechtenstudie is nog steeds erg populair. In 2021 was rechtsgeleerdheid nog de populairste keuze onder eerstejaars studenten, met een stijging van bijna 1000 studenten ten opzichte van het jaar ervoor. Deze data komt voort uit de Keuzegids Universiteiten, die haar bevindingen onder andere baseert op een landelijke enquête onder studenten. Vorig jaar hebben 6403 nieuwe rechtenstudenten zich ingeschreven, wat neerkomt op een stijging van 17%. De meeste groei vond plaats bij de Universiteit van Utrecht, waar 400 studenten meer ingeschreven stonden dan het jaar ervoor. Onderzoekers die meegewerkt hebben aan de Keuzegids stellen dat de groei in rechtenstudenten mogelijk verklaarbaar is door de aandacht die de toeslagenaffaire met zich mee heeft gebracht en de discussie over de Nederlandse rechtsstaat die de afgelopen jaren meer naar de voorgrond is getreden. Tevens zouden beperkte oriëntatie mogelijkheden door de pandemie een eventuele reden voor de groei kunnen zijn. Volgens de onderzoekers van de Keuzegids wordt de rechtenstudie al snel door mensen in overweging genomen bij het maken van een studiekeuze.
Er wordt dus nog steeds vaak voor de rechtenstudie gekozen. Maar waar komen al deze studenten na hun studie eigenlijk terecht? Van alle afgestudeerde rechtenstudenten vinden de meeste snel een fulltime baan, ongeveer 89%. Bij notarieel en fiscaal recht ligt dit percentage nog hoger, waar maar liefst 98% van de studenten die na hun studie snel een baan vinden. Ondanks de geringe groei in de advocatuur bevinden de meeste Nederlandse juristen zich in de togaberoepen, hierbij gaat het om ongeveer 40%. Echter, slechts een klein deel hiervan is net afgestudeerd. Togaberoepen vereisen veelal een bijkomende opleiding en/of een minimaal aantal jaren werkervaring binnen of buiten de rechterlijke macht. Een kwart van de juristen wordt werkzaam bij de overheid, en is bijvoorbeeld juridisch beleidsmedewerker. Verder komt ongeveer 15% terecht in het bedrijfsleven, en nog eens 15% vindt werk in de non-profit dienstverlening. De overblijvers, veruit het kleinste gedeelte met maar slechts 5%, doet onderzoek of is werkzaam in het onderwijs.
Risico’s
De advocatuur is, vooral in het strafrecht, een beroep waar risico’s aan kunnen kleven. Hoewel moord op advocaten in Nederland niet vaak voorkomt, laat het toch een enorme indruk achter wanneer dit wel gebeurt. Voor de liquidatie van Derk Wiersum in 2019 heeft de rechter in 2021 aan beide verdachten dertig jaar cel opgelegd. Deze straf is op het moment de hoogste tijdelijke gevangenisstraf die in Nederland opgelegd kan worden. Na 28 jaar kunnen de daders pas in aanmerking komen voor een vervroegde vrijlating. Om aandacht te vragen voor de systematische belemmeringen van advocaten in het uitoefenen van hun beroep is door Hans Gaasbeek in 2011 de stichting ‘de Dag van de Bedreigde Advocaat’ opgericht. Jaarlijks en wereldwijd wordt op 24 januari aandacht gevraagd voor advocaten die worden lastiggevallen, bedreigd, vervolgd, gemarteld, ontvoerd of zelfs vermoord. Deze dag dient onder andere ter herinnering aan de moordaanslag van vier advocaten in Madrid in 1977, beter bekend als ‘Matanza de Atocha’, ofwel het Bloedbad van Antocha. Op de Dag van de Bedreigde Advocaat staat ieder jaar een ander gebied centraal onder het motto ‘Keep your hands off the lawyers’. Dit jaar zal Afghanistan op deze dag centraal staan.
Conclusie
Een baan in de advocatuur is tegenwoordig niet meer zo populair als dat het in het verleden is geweest. Dit heeft onder andere te maken met een groeiend aantal advocaten dat een baan in het bedrijfsleven verkiest boven de advocatuur. Dit kan zorgen voor een lagere werkdruk en een betere verhouding met het privéleven. Hoewel nog altijd het grootste gedeelte van de juristen bij de togaberoepen terechtkomt, zijn dit nauwelijks net afgestudeerde studenten. Ook kan de advocatuur risico’s met zich meebrengen die het beroep niet aantrekkelijker maken. Dergelijke factoren leiden tot een consistent lagere stijging in het aantal advocaten in het afgelopen decennium. Toch hebben advocaten nog steeds een belangrijke en begeerde functie en zijn ze van groot belang binnen de samenleving. Zonder advocaten zou de rechtsstaat nou eenmaal niet goed kunnen fungeren. Volgende week vindt de Dag van de Bedreigde Advocaat plaats, wat een mooie gelegenheid is om bij het belang van de advocatuur stil te staan.
Bronnen
https://www.advocatenorde.nl/nieuws/beperkte-groei-balie-maar-alleen-in-amsterdam-en-den-haag
https://www.mr-online.nl/aantal-advocaten-groeit-nauwelijks/
https://www.mr-online.nl/tekort-aan-advocaten-hoe-houden-we-de-advocatuur-toekomstbestendig/
https://www.vsanadvocaten.nl/nieuws/2022/dag-van-de-bedreigde-advocaat
https://www.beleven.org/feest/dag_van_de_bedreigde_advocaat