Het nieuwe normaal
Het nieuwe normaal: leven in een wereld waar het coronavirus domineert en waar de discussie over het wel of niet nemen van de coronaprik verhardt. De visie van de overheid is in elk geval duidelijk: laat u vaccineren. ‘Als iedereen zich laat vaccineren, kan het coronavirus zich niet meer verspreiden. Een vaccinatie beschermt niet alleen u zelf, maar ook de mensen om u heen,’ aldus de website van de Rijksoverheid.
Indien je volledig bent gevaccineerd tegen het coronavirus ontvang je een vaccinatiebewijs, die omgezet wordt naar een geldige QR-code in de CoronaCheck-app. Met deze QR-code is het mogelijk om te reizen binnen de Europese Unie en toegang tot horeca, evenementen en andere activiteiten te krijgen. Toch kun je dit ook bereiken zonder gevaccineerd te zijn. Wanneer men beschikt over een negatief testbewijs of een herstelbewijs, is het ook mogelijk om de geldige QR-code te bemachtigen.
Met de komst van de zeer besmettelijke deltavariant van het coronavirus, speelt er een nieuw vraagstuk: mogen ondernemers mensen zonder vaccinatiebewijs weigeren om het virus buiten de deur te houden? Oftewel: een negatief testbewijs of een herstelbewijs is niet langer voldoende voor reizen en toegang tot horeca, evenementen en andere activiteiten. Hierbij rijst direct de vraag: is dit niet een vorm van discriminatie?
Het advies van de Gezondheidsraad
De Gezondheidsraad heeft in het kader hiervan een advies uitgebracht, genaamd: ‘Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie’. In dit advies wordt de vraag beantwoord in hoeverre de overheid mag of moet voorkomen dat private partijen, denk hierbij aan werkgevers, zorginstellingen, scholen of sociale gelegenheden, een vaccinatiebewijs vragen voor toegang tot een bepaalde plaats of voorziening. Uit het advies blijkt dat het een vrijheid is van private partijen om een vaccinatiebewijs te eisen voor toegang tot diensten en voorzieningen. Wel is dit enkel toegestaan onder enkele voorwaarden en hangt de vraag of dit gerechtvaardigd is af van de setting. ‘Voor de inzet van vaccinatiebewijzen door private partijen geldt dat zo’n maatregel niet in strijd mag zijn met het discriminatieverbod, de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) en de privacywetgeving. Private partijen moeten een belangenafweging maken en kunnen aantonen dat het vaccinatiebewijs een gerechtvaardigd doel dient, noodzakelijk is om dat doel te bereiken en voldoet aan de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit. Voor deze afweging heeft de commissie een kader opgesteld.’ Aangezien de overheid, onder andere, tot doel heeft de grondrechten van burgers te beschermen, is haar ook de taak opgedragen om toezicht te houden op de gerechtvaardigde inzet van de vaccinatiebewijzen door private partijen.
De discussie
Een advies als deze roept natuurlijk tegengeluiden op en juristen kunnen het over de hamvraag ook niet eens worden: is het discriminatie om een vaccinatiebewijs te eisen? Enerzijds kun je redeneren dat er geen vaccinatieplicht is in Nederland. Dit resulteert in de situatie dat je geen vaccinatiebewijs mag vragen aan mensen waarbij vaccineren tegen hun principes in gaat. Het is noodzakelijk om dan ook naar een alternatief te vragen, zoals een herstelbewijs of negatief testbewijs. Bovendien is volgens de Grondwet het menselijk lichaam onaantastbaar en mag eenieder zelf bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt. Tegenhanger van dit argument is dat dit recht niet absoluut is. In het belang van de volksgezondheid zijn inbreuken op dit grondrecht toch toegestaan. Daarnaast kun je, volgens hoogleraar Burgerlijk Recht van de Universiteit Leiden en oud-voorzitter van de Commissie Gelijke Behandeling Alex Geert Castermans, stellen dat er pas sprake is van discriminatie, als mensen het vaccin niet kunnen nemen vanwege ziekte. ‘Als je wordt buitengesloten omdat je simpelweg geen vaccin wilt, is dat geen discriminatie.’
Het lastige aan dit vraagstuk is dat er nog geen officiële juridische uitspraken zijn te doen. Er ontbreekt simpelweg nog jurisprudentie over deze discussie. Het wordt dus afwachten op uitspraken van de rechters. Wel openbaarde Minister van Volksgezondheid, Hugo de Jonge, dat er geen indirecte of directe vaccinatieplicht komt. ‘Mensen moeten zich nooit gedwongen voelen om te bewijzen dat ze gevaccineerd zijn.’
Bronnen
Vaccinatiebewijs als coronabewijs | Coronavirus COVID-19 | Rijksoverheid.nl
Waarom zou ik kiezen voor vaccinatie tegen corona? En is vaccinatie verplicht? | Rijksoverheid.nl
Waarvoor heb ik straks een vaccinatiebewijs nodig? | RTL Nieuws
Vragen naar vaccinatiebewijs een juridische jungle – BNR nieuwsradio – Pot Jonker Advocaten
Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie | Advies | Gezondheidsraad
Kan je het coronavirus nog doorgeven als je gevaccineerd bent? · Gezondheid en wetenschap
Een coronavaccinatie eisen om je cliëntèle te beschermen, is dat geen discriminatie? | De Volkskrant