Te veel alcohol drinken, vervolgens in de auto stappen en de weg op gaan. Dit gebeurt de laatste jaren steeds vaker. Te vaak vindt de VVD, daarom heeft kamerlid Daniël Koehuis tijdens de begrotingsbehandeling van infrastructuur en Waterstaat actie ondernomen. Minister Harbers is opgeroepen om een levenslange ontzegging van de rijbevoegdheid mogelijk te maken. Harbers heeft aangegeven en beloofd dat zij hierover in gesprek gaat met de minister van Justitie en Veiligheid. Echter, hoeveel kans heeft dit en zal dit effect gaan hebben?
Statistieken
Volgens onderzoek van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP) – op basis van de politiecijfers – zijn er in Nederland zo’n 36.000 gevallen waar de politie processen-verbaal uitschrijft voor het rijden onder invloed. Naast het gebruik van alcohol worden ook het gebruik van drugs of bepaalde medicijnen gezien als rijden onder invloed. Ook zijn de mensen die een alcoholtest weigerden meegerekend. In 2019 waren er ruim 32.000 processen-verbaal. In 2021 kwam de politie tot 31.600. De processen-verbaal die door de politie geschreven worden geven geen goed inzicht in het daadwerkelijke aantal alcomobilisten. Er moet namelijk ook rekening gehouden worden met de donkere cijfers. Rijden onder invloed is een delict waar moeilijk grip op te krijgen is. Door de digitale ontwikkeling in de afgelopen jaren hebben grootschalige alcoholcontroles van de politie minder zin en worden deze ook eerder stopgezet. Via sociale media of bepaalde apps wordt er doorgegeven waar een controle is. De politie heeft niet altijd de capaciteit om kleinschalige controles op meerdere plekken te doen. Hoewel er dit jaar al meer processen-verbaal voor rijden onder invloed zijn uitgeschreven door de politie wordt er volgens hun niet meer aandacht aan de controles gegeven dan eerdere jaren.
Procedure
Wanneer de minister van Justitie en Veiligheid, Dilan Yeşilgöz-Zegerius, het eens is met het voorstel van de VVD, om bestuurders die meerdere malen onder invloed achter het stuur stappen zwaarder te straffen, kan zij een wetsvoorstel gaan maken. Op dit moment kunnen herhaaldelijke dronken bestuurders een rijontzegging krijgen van tien jaar.
Het wetsvoorstel gaat via het ambtelijk voorportaal naar de onderraad en vervolgens wordt deze behandeld in de ministerraad. De tekst gaat daarna voor advies naar de Raad van State en samen met dit advies, de memorie van toelichting, het nadere rapport en de Koninklijke boodschap gaat het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen gaat het naar de eerste kamer. Deze mag het wetsvoorstel alleen aannemen of verwerpen omdat Eerste Kamerleden geen recht van amendement hebben. Hebben zowel de Tweede Kamer en de Eerste Kamer het wetsvoorstel aangenomen, dan ondertekenen de Koning en de verantwoordelijke minister de wettekst. Dit traject duurt gemiddeld anderhalf jaar. Als het wetsvoorstel wordt ingevoerd is het uiteindelijk aan de rechter om per geval te gaan beoordelen of deze straf van toepassing is.
Invloed op de praktijk
Uiteindelijk is het maar de vraag of deze zwaardere straf daadwerkelijk gaat voorkomen dat mensen onder invloed gaan rijden of zelfs de weg op gaan met een rijontzegging. De ontzegging is namelijk geen garantie dat de bestuurders daadwerkelijk geen auto’s meer besturen. Uit onderzoek blijkt dat meer dan een kwart van de veroordeelde automobilisten toch blijft rijden en zo’n 15% zelfs nog onder invloed van alcohol in de auto stapt.
Ook is er geen bewijs dat zwaardere straffen voor alcoholovertreders een effect hebben op het terugdringen van deze overtredingen en misdrijven. In 1992 leidde de forse verzwaring van het straffen voor rijden onder invloed in Nederland niet tot een afname. Ook internationaal zijn er onderzoeken gedaan die aantonen dat het verzwaren van de straffen er niet voor zorgt dat mensen minder snel nogmaals bij de rechter moeten verschijnen. Zelfs een gevangenisstraf, die in verschillende Amerikaanse steden werd geïntroduceerd voor het rijden onder invloed, bleek niet of nauwelijks invloed te hebben op de hoeveelheid bestuurders die onder invloed worden betrapt. Er kunnen goede redenen zijn om zwaardere straffen op te leggen aan bestuurders onder invloed, maar van steeds zwaarder straffen is niet veel effectiviteit te verwachten in het terugdringen van alcohol gerelateerde verkeersongelukken. Het schrikt dronken bestuurders wellicht in eerste instantie af, maar houdt ze na een glaasje niet tegen.
Bronnen:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/wetgeving/hoe-komt-een-wet-tot-stand
https://swov.nl/nl/factsheet/rijden-onder-invloed-van-alcohol
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0001457507000140?via%3Dihub