Stel je voor; je rijdt op de snelweg, onderweg naar de universiteit of naar je werk, en ineens komt van alle kanten politie aangereden. De politie gaat voor een wit busje rijden en doet de mededeling dat je afstand van hen moet houden. De politie remt hard en al het verkeerd komt tot stilstand. Vervolgens hoor je het geluid van schoten. Je schrikt waarschijnlijk, want zo vaak zal je dit geluid niet horen. Wat blijkt, de politie heeft waarschuwingsschoten gelost tijdens de aanhouding van de inzittende personen van het witte busje.
Deze situatie heeft zich gisterochtend voorgedaan. Een vraag die kan rijzen in deze situatie is: wanneer mag de politie nou waarschuwingsschoten lossen?
Wettelijk is bepaald dat een politieagent, indien hij een schot wil lossen, eerst een waarschuwing moet geven dat hij zal schieten. Die waarschuwing moet ‘met luide stem of op andere niet mis te verstane wijze geschieden’. Als de politie een waarschuwing wil geven, mag deze ook vervangen worden door een waarschuwingsschot. Wel is in de wet bepaald dat dit waarschuwingsschot gevaar voor personen of zaken moet vermijden.
De vraag die vervolgens rijst is wanneer een agent een normale waarschuwing, middels bijvoorbeeld die luide stem, geeft en wanneer die agent een waarschuwingsschot mag lossen.
Een agent mag volgens de wet besluiten zijn dienstpistool te gebruiken, indien hij of een andere persoon in levensgevaar is of indien dit nodig is ter aanhouding. Maar ook hier kunnen onduidelijke situaties over bestaan, want wanneer is er nou sprake van daadwerkelijk levensgevaar?
Op het moment van het incident beoordeelt de agent in kwestie dit zelf. Wel wordt er achteraf door de rechter nog beoordeelt of er sprake was van noodweer, en dus of de agent zichzelf of de andere persoon terecht heeft verdedigd tegen levensgevaar.
Echter, een agent mag niet op alle lichaamsdelen richten, ook hiervoor zijn regels vastgelegd. Zo is bepaald dat, indien nodig, een agent op de benen mag richten van een persoon, mits deze een ernstig misdrijf begaat. Ook mag de agent op de romp van de persoon schieten als het nodig is deze direct uit te schakelen. Schieten op de benen zou dan ten eerste niet effectief zijn en daarnaast kan dit ook onschuldige slachtoffers treffen.
Achteraf bleek bij de hierboven geschetste situatie van gisterochtend dat er een 15-jarige jongen was ontvoerd in de Pijp. De politie heeft in dit geval waarschuwingsschoten gelost om de jongen te kunnen bevrijden vanuit het witte busje. De vraag of er hier sprake is van noodweer, en dus of de politie rechtmatig waarschuwingsschoten mocht lossen, zal niet al te moeilijk te beantwoorden zijn, aangezien de jongen ontvoerd was en dit direct gevaar voor hem opleverde. Toch zal de rechter zich hier nog over moeten buigen en met een oordeel moeten komen.
Bronnen
https://nos.nl/artikel/2459331-politie-lost-waarschuwingsschoten-bij-arrestaties-op-a27
https://wetten.overheid.nl/BWBR0006589/2023-01-01
https://www.politie.nl/informatie/wanneer-mag-de-politie-schieten.html