Ryanair probeert al jaren de laagste prijzen aan te bieden voor vliegtickets. Door deze prijzenstrijd worden loonkosten van personeel maximaal beperkt en dit heeft vele personeelsstakingen ten gevolg. Afgelopen zomer zijn er in een aantal Europese landen stakingen geweest door personeel van de Ierse prijsvechter. Vanaf juli was er wel elke maand een staking. Op 28 september vond de grootste staking in de geschiedenis van Ryanair plaats. In Nederland, België, Italië, Spanje en Portugal hebben piloten hun werk toen neergelegd. Dit heeft voor veel geannuleerde vluchten en dus gedupeerde passagiers gezorgd. Maar welke rechten heb je als passagier bij een staking? En wordt daar ook daadwerkelijk gehoor aan gegeven?
Rechten van de passagier
In de Europese Unie Verordening 261/2004 zijn de rechten van vliegtuigpassagiers beschermd. Hierin is geregeld dat passagiers bij annulering van een vlucht een vervangend ticket of een vergoeding van de ticketprijs kunnen krijgen. Bij een vertraging van meer dan drie uur hebben passagiers recht op een vergoeding voor het tijdsverlies. Dit bedrag wordt bepaald op basis van vlucht afstand en kan oplopen tot 600 euro.[1] Voor de toepassing van de richtlijn is wel vereist dat de vlucht waar het om gaat uitgevoerd is door een Europese vliegtuigmaatschappij.
Echter, als de luchtvaartmaatschappij geen invloed heeft op de staking door een buitengewone omstandigheid, is er geen recht op vergoeding voor de passagier. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een staking van de luchtverkeersleiding of de beveiliging van de luchthaven, bij terrorisme of extreme natuurverschijnselen. De passagiers hebben dan nog wel recht op een vervangende vlucht en verzorging.
De stakingen van Ryanair
De stakingen, waaronder die van 28 september door de piloten en cabinepersoneel van Ryanair, waren vanwege de moeizame onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden. Alleen al bij de stakingen van 28 september zijn 190 vluchten geannuleerd en zijn daarmee 30.000 passagiers gedupeerd.[2] Dit zijn aardig wat geruïneerde vakanties. Het totale bedrag dat hiervoor geclaimd kan worden kan oplopen tot in de miljoenen euro’s.
Volgens Ryanair hebben de passagiers geen recht op vergoeding. Ten eerste geven ze hiervoor als reden dat het een Ierse luchtvaartmaatschappij is en dat het Nederlandse recht dus niet van toepassing is.[3] Dit argument gaat niet op want de claims worden ingediend op basis van Europees recht en daar moet Ryanair zich gewoon aan houden aangezien het een Europese luchtvaartmaatschappij is.
Ook meent Ryanair dat er sprake is van overmacht. Dit is niet het geval aangezien de stakingen van te voren zijn aangegeven (13 september) en er dus genoeg tijd was om de schade te beperken door onder andere te onderhandelen met het personeel.[4] Er is geen sprake van een buitengewone omstandigheid zoals genoemd in de Europese Unie Verordening 261/2004. Met de onderhandelingen over de arbeidsvoorwaarden kon Ryanair invloed uitoefenen op de stakingen. Het Europese Hof heeft in een vrij recente uitspraak over de stakingen van TUIFly in 2016 nog bepaald dat de gevolgen van een arbeidsconflict inherent zijn aan de normale uitoefening van het luchtvaartbedrijf en dat TUIFly wel degelijk invloed kon uitoefenen op de stakingen. Er was geen sprake van een buitengewone omstandigheid.[5]
Ryanair onder vuur
Afgelopen maand heeft de Consumentenbond een geërgerde brief gestuurd naar de leiding van Ryanair.[6] Hierin benadrukt de bond vooral de aanhoudende problemen bij de luchtvaartmaatschappij waar de passagiers de dupe van zijn. De Consumentenbond is het er natuurlijk ook niet mee eens dat Ryanair de claims van passagiers weigert te betalen, terwijl ze daar volgens Europees recht toe verplicht zijn. Volgens de Consumentenbond wachten bij de bond en EUclaim waarmee ze samenwerken nog duizenden claims op afhandeling. De Consumentenbond eist van de leiding van Ryanair dat er serieuzer met de klachten wordt omgegaan.
Ryanair heeft inmiddels al gereageerd op deze kritiek van de Consumentenbond.[7] Ze herhalen weer dat ze niks aan de stakingen kunnen doen, want als dat wel zo was, dan waren er überhaupt nooit stakingen. Ryanair verwijt de consumentenbond dat er geen vragen zijn gesteld aan Lufthansa en British Airways, waarbij ook geen vergoedingen zijn betaald na stakingen. Dit argument van Ryanair maakt hun standpunt niet veel sterker, want als andere maatschappijen het niet doen betekent dit niet dat ze zelf hun klanten in de steek kunnen laten.
Conclusie
De Tweede Kamer heeft Ryanair inmiddels uitgenodigd voor een gesprek met de Kamerleden over de veiligheid en arbeidsomstandigheden van hun medewerkers. Ryanair staat hier alleen niet open voor en is van mening dat de gesprekken alleen maar ten doel hebben de vliegtuigmaatschappij aan de schandpaal te nagelen. De houding van Ryanair lijkt dus voorlopig niet te veranderen en het is niet ondenkbaar dat er nog meer stakingen zullen komen. Bij deze stakingen hebben gedupeerde passagiers op basis van Europese regelgeving recht op een vergoeding. Echter, zolang Ryanair niet betaalt moeten ze dit afdwingen met een rechterlijke procedure. De kans van slagen van deze procedures is op basis van de argumenten die Ryanair nu geeft vrij groot. Ik kan mij alleen wel voorstellen dat er genoeg passagiers zijn die niet de tijd hebben om hier ook daadwerkelijk een procedure voor te gaan beginnen.
[1] ‘Regulation (EC) No 261/2004 of the European Parliament and of the Council’, www.data.europa.eu
[2] ‘190 geannuleerde Ryanair vluchten op 28 september 2018’, www.aviclaim.nl
[3] ‘Recht op vergoeding bij staking van Nederlandse Ryanair piloten’, www.euclaim.nl
[4] ‘Recht op vergoeding bij staking van Nederlandse Ryanair piloten’, www.euclaim.nl
[5] ECLI:EU:C:2018:258
[6] ‘Consumentenbond stuurt Ryanair boze brief’, www. Luchtvaartnieuws.nl
[7] ‘Ryanair vindt kritiek boze consumentenbond onterecht’ www.luchtvaartnieuws.nl